Tuinkalender november

Juli is een warme en droge maand waarbij het nodig kan zijn om de onderhoudswerkzaamheden van het gazon aan te passen aan het weer. Dit hangt af van de temperatuur, de regenval en de a

Het gazon zal in deze tijd van het jaar nauwelijks nog groeien. Het gras heeft zijn laatste maaibeurt gehad, de graskanten zijn geknipt en het is afgehard door het aanbrengen van najaarsgazonmest. Het kan voorkomen dat er sprake is van een zacht najaar en dat daardoor het groeiseizoen iets wordt verlengd. In dit geval kunnen de laatste werkzaamheden ook nog in de eerste weken van november worden gedaan, maar alleen als het niet vriest of niet te nat is. Hierna is het zaak om het gazon in zijn rustperiode zo min mogelijk te belasten.

Betreden: November kan een natte maand zijn waarin veel regen valt waardoor het gazon erg vochtig kan zijn. Het beste is om een nat gazon helemaal niet te betreden. In het geval dat dit niet te vermijden is, kunnen er het beste enkele planken op gelegd worden om daarover alsnog het gras te betreden. Hierdoor zal de druk van een voetstap zich verdelen over de plank en het gazon niet zo erg belasten.

Bladruimen: Veel blad op het gazon kan zorgen voor lichtgebrek. Hark daarom regelmatig de grasmat schoon met een bladhark als er veel blad op komt te liggen. Zo voorkom je dat het gras geel wordt of zelfs afsterft. Er kan ook gekozen worden om een bladblazer/bladzuiger te gebruiken. Doe dit niet als het gazon te nat is zoals hierboven beschreven.

Gereedschap: Maaimachines zullen het altijd beter doen als ze goed worden onderhouden. Daarom is het belangrijk ze jaarlijks een onderhoudsbeurt te geven. In deze tijd van het jaar hebben de meeste bedrijven voortuinmachines het niet zo druk. Daarom raden wij aan om het gereedschap nu weg te brengen, direct na het laatste gazononderhoud.

conditie van de grasmat. Zorg altijd voor goed onderhouden gereedschap. Maaien: Omdat het gras nu goed groeit, moet er minimaal eenmaal per week gemaaid worden. De stand van de maaier blijft tot aan het eind van het maaiseizoen op dezelfde hoogte staan. Bij een siergazon is dit 2-3 centimeter en bij een speelgazon 3-4 centimeter. Zet de stand wat hoger in droge perioden en maai iets minder vaak. Het gras zal niet zo snel groeien. Door het maaisel in die periode op het gazon te laten liggen, zal het vocht net zoals bij een mulchlaag in de bodem blijven.

Graskantverzorging: Doordat je met een grasmaaier niet alle plaatsen op het gazon kunt maaien is het belangrijk om eens in de 2 à 3 maaibeurten de graskanten bij te knippen. Dit kan zowel met een handschaar als een loopschaar. Ook een grastrimmer of bosmaaier met nylon draad is toepasbaar en vooral makkelijk langs verhogingen zoals plantenbakken, paaltjes, bomen enzovoort. Onkruid bestrijden: Diepwortelende onkruiden zoals paardenbloemen kunnen het beste zo diep mogelijk met de hand uitgestoken worden zodat de kans op hun terugkomst klein is. Onkruid bestrijden door het gazon te bespuiten met een bestrijdingsmiddel is ook een manier om het onkruid tegen te gaan, naast het handmatig uitplukken van onkruid. Kies wel voor een selectief middel dat het gras niet aantast. Houd rekening met de gebruiksaanwijzing en zorg dat het bespoten maaisel nooit op de composthoop terrecht komt. Er kunnen namelijk stoffen in zitten die schadelijk zijn voor andere planten in de tuin.

Water geven: Hoe korter het gras gemaaid wordt, des te vaker je moet sproeien. Bij een siergazon moet dit bij droog en warm weer dagelijks gebeuren. Een zwenksproeier is hier heel geschikt voor omdat het water zo goed verdeeld wordt. Sproei het liefst aan het eind van de middag of begin van de avond zodat er minder water verdampt dan op het heetst van de dag. Begin op tijd met sproeien. Op het moment dat het gras iets bruin begint te worden, ben je eigenlijk al te laat. Dit is schadelijker voor een jong gazon dan voor een gazon dat er al wat jaartjes ligt.

Wanneer de grond niet bevroren of te nat is kunnen bomen, heesters, klimplanten en vaste planten in container of met kluit het hele jaar door geplant worden. In deze tijd van het jaar zullen de meeste bladverliezende heesters en bomen met kale wortels te koop zijn. Ze zijn een stuk goedkoper dan planten die in pot zijn gekweekt. Zorg er voor dat je het plantgat ruim genoeg maakt en dat je de ondergrond goed losspit en verrijkt met compost, of in het geval van zuurminnende planten met turf. Zet de beplanting op dezelfde hoogte als deze bij de kweker was geplant. Stamp de grond goed aan bij het dichtgooien van het gat en geef regelmatig water bij droog weer. Zorg dat er bij (fruit)bomen- en heesters eerst een boompaal komt te staan op ongeveer eenderde van de stamhoogte, voordat je de plant in het gat zet. Dit om wortelschade te voorkomen wanneer je de paal er op het laatst in zou slaan. Zet de paal altijd aan de kant waar de wind vandaan komt zodat de boom of heester van de paal wordt weggeblazen. Maak de boom vast aan de paal met behulp van speciaal daarvoor bedoelde boomband.

Ook rozen zijn vanaf deze maand met kale wortels te koop. Het voordeel hiervan is dat ze sneller aanslaan en goedkoper zijn dan rozen in container. De voorbereiding van de grond is bij het planten van rozen erg belangrijk. Ten eerste moet je er rekening mee houden dat op een stuk grond waar rozen vervangen moeten worden, de nieuwe rozen last kunnen krijgen van zgn. rozenmoeheid. Probeer ze daarom altijd op een andere plek in de tuin te planten of de oude grond te vervangen door verse grond waar nooit rozen in gestaan hebben. Als hier geen sprake van is, moet je zorgen dat een groot stuk grond flink verrijkt wordt met organisch materiaal of dat elk plantgat groot genoeg is om het daarmee te kunnen bewerken. De diepte waarop geplant moet worden hangt af van het punt waarop de rozen geoculeerd zijn. Dit is de plaats waarop een andere rozensoort op de onderstam is gezet. Deze plaats moet ongeveer 3 tot 5 centimeter onder de grond komen. Vul de grond goed aan tot tussen de wortels en trap de grond lichtjes aan. Geef een goede mulchlaag van compost of oude stalmest rondom de rozen nadat er water is gegeven.

Tulpen worden in tegenstelling tot andere bollen pas deze maand geplant. Hiermee wordt voorkomen dat ze aangestast worden door de schimmelziekte tulpenvuur. Plant ze voor het einde van de maand op een zonnige plaats, waardoor ze beter zullen bloeien. Net zoals de meeste bollen, moeten deze ook twee tot driemaal zo diep geplant worden als dat ze hoog zijn.

Ook lelies kunnen op dezelfde wijze als tulpen worden geplant. Naast een zonnige plek kunnen zij ook goed op een plek staan met halfschaduw. Op zware kleigrond kan er beter eerst een laagje japanse split onder in het plantgat worden gedaan waardoor het water beter weg zal stromen.

Pas geplante en vorstgevoelige planten kunnen aangetast worden door koude wind. Bladhoudende beplanting is hier gevoeliger voor omdat het blad sneller uitdroogt en daarmee ook de plant zelf. Door er iets voor te zetten dat de wind (gedeeltelijk) tegenhoudt zal de beplanting er minder onder lijden. Kleinere en pas geplante heesters kunnen beschermd worden door er gaas omheen te zetten met stro daarin, zodat het niet weg zal waaien.

Jonge beplanting moet beschermd worden tegen konijnenvraat wanneer er regelmatig konijnen in de tuin komen. Doe dit door kippengaas rond de planten aan te brengen, het liefst 15 centimeter de grond in. Wanneer je dit niet doet worden de planten zo aangetast dat zij zich niet kunnen ontwikkelen tot een volgroeide beplanting.

Mediterrane bomen en heesters, zoals olijven en citrusboompjes, moeten rond deze tijd naar binnen omdat ze erg vorstgevoelig zijn. Zet ze op een lichte plaats waar het niet vriest en geef regelmatig water om ze zo te laten overwinteren.

Potten die te groot zijn om binnen te zetten, zullen beschermd moeten worden. De wortels van planten in potten zullen namelijk eerder beschadigen door de vorst dan wanneer ze in de volle grond staan. Wikkel een pot daarom goed in met noppenfolie of jute om ze te isoleren. Lege potten kunnen ook het beste worden opgeruimd voordat ze schade oplopen door de vorst.

Verouderde vaste planten waarbij de aangroei zich vooral aan de buitenkant bevindt en het hart langzaam kaal wordt kunnen worden gedeeld door ze te scheuren. Graaf hierbij de planten uit en schudt ze los met een riek. Scheur ze met de hand of verdeel ze aan de hand van een steekschop. Plant de nieuwe scheurlingen in groepjes terug in de tuin, afhankelijk van de beschikbare ruimte. November is een geschikte periode om planten te delen, doe dit alleen niet als de grond veel te nat of al bevroren is. Hoe eerder je deze maand begint met vermeerderen, hoe beter omdat de scheurlingen dan nog de kans hebben te gaan groeien voordat de winter echt begint. Herfstasters kunnen beter in het voorjaar gescheurd worden omdat dit een laatbloeiende vaste plant is.

In de wintermaanden wordt er vooral gesnoeid omdat het takkenstelsel van bomen en heesters veel duidelijker te zien is dan in de maanden dat er blad aan zit. Let er wel op dat er nu alleen gesnoeid moet worden als het echt noodzakelijk is, omdat snoeiwonden nu minder snel herstellen dan in de groeiperiode van een plant. Gereedschappen zoals een snoeischaar, (motorische- of elektrische) heggenschaar, een takkenschaar en een snoeizaagje kunnen je helpen bij de volgende onderhoudswerkzaamheden:

Bomen: Snoei alleen wanneer het echt noodzakelijk is, omdat snoeiwonden nu minder snel herstellen en het zal zorgen voor een zwakke groei. Dode, zieke of beschadigde takken kunnen altijd verwijderd worden, omdat dit uiteindelijk minder kwaad kan dan wanneer ongezonde takken aan de boom blijven. Voorbeelden van bomen die beter voor de winter gesnoeid kunnen worden omdat de sapstroom in het nieuwe jaar al vroeg op gang komt en daardoor gaan bloeden bij het snoeien zijn:

• Berk (Betula)
• Esdoorn (Acer)
• Paardenkastanje (Aesculus)
• Noot (Juglans)

Fruit: In november kan er al begonnen worden met de wintersnoei van appel- en perenbomen. Haal hierbij de dikke takken weg die elkaar kruisen zodat de kern open blijft en er geen beschadigingen optreden. Zijscheuten die de fruitboom gemaakt heeft kunnen met eenderde teruggesnoeid worden. Hoofdtakken kunnen worden getopt waarbij je tot drie of vier knoppen weghaalt, zodat het aanmaken van zijscheuten wordt gestimuleerd.

Hagen: Oude bladverliezende hagen kunnen er na verloop van tijd niet meer uitzien. Door ze sterk terug te snoeien zullen ze in het voorjaar weer uitlopen en zal het weer een compactere haag worden. (Bij bladhoudende hagen mag dit pas in het voorjaar plaatsvinden). Omdat er geen blad aan zit, valt er nu goed te zien of er gaten in de haag zitten. Deze gaten kunnen opgevuld worden met nieuwe beplanting omdat het nu immers een goede tijd is om aan te planten. Op deze manier kunnen hagen gerenoveerd worden en er kunnen deze weer een heel aantal jaren mee.

De winter valt langzamerhand in en er zal daardoor steeds minder gebruik worden gemaakt van de tuinmeubels. Om ze langer mee te laten gaan is het verstandig ze schoon te maken en in de winter binnen op een droge plaats op te bergen, zodat ze in het voorjaar weer terug op hun plaats gezet kunnen worden. Door ze nu al schoon te maken, bespaart dat weer tijd dan wanneer je dat in het drukke voorjaar moet gaan doen.

Lange takken van klimplanten en klimheesters moeten worden aangebonden om ze te beschermen tegen slechte weersomstandigheden zoals harde wind en sneeuw. Door het gewicht van de sneeuw of de kracht van de wind kunnen takken breken of kunnen zelfs volledige planten los komen van de muur. Wanneer de takken niet meer aangebonden kunnen worden, moeten ze ingekort worden. Ruim het gevallen blad op van paden en trapjes zodat de tuin goed begaanbaar blijft. Blad dat te lang op het gazon en pollen vaste planten blijft liggen, zorgt uiteindelijk voor lichtgebrek en in de loop van de tijd zullen de grasplanten of vaste planten hierdoor afzwakken en zelfs afsterven. Het blad kan in een aparte korf worden verzameld om uiteindelijk bladaarde te krijgen. Het kan ook gewoon op de composthoop, maar breng het dan liever in lagen aan.

Maak de vijver goed schoon voor de winter invalt. Verwijder daarvoor al het blad dat in het water ligt, net als gele bladeren van planten, zoals waterlelies. Planten die rond de vijver staan moeten worden teruggeknipt zodat daar geen dode plantdelen van in de vijver kunnen vallen en kunnen gaan rotten. Verwijder zoveel mogelijk alg en dun de water- en zuurstofplanten uit. Pompen, filters en verlichting kunnen eruit gehaald worden, schoongemaakt worden en na het drogen opgeborgen worden tot aan het voorjaar.

Fauna in de tuin

Wanneer de tuin winterklaar gemaakt wordt, kan het zijn dat er veel vaste planten, heesters en ook bomen gesnoeid worden. Daardoor zal de tuin er een stuk kaler bijliggen dan voorheen. Om dieren zoals egels en padden toch beschutting te geven is het goed om (een deel van) het snoeiafval in een hoop in de tuin te laten liggen. Hiermee wordt een plek gecreeërd waar deze dieren hun winterslaap kunnen houden. Egels en padden zijn belangrijk in de tuin omdat ze schadelijke insecten eten die de beplanting aan kunnen tasten.

Veel last van plaagdieren zul je in november niet meer hebben. Toch is het belangrijk om ze zo te bestrijden dat ze niet overwinteren, zodat ze in het voorjaar weer verder gaan met waar ze mee bezig waren, het aantasten van de beplanting. Houdt daarom alles zo goed mogelijk schoon en berg ongebruikte materialen goed op zodat ze zich hierin niet kunnen verstoppen. Met een heet sopje zijn potten, zaaibakken, gereedschappen en aanbindstokken gemakkelijk schoon te maken. Wanneer deze materialen in de aankomende winter niet meer (her)gebruikt worden kunnen ze het beste in de schuur opgeslagen worden.